Bách bộ dược liệu (Stemona tuberosa Lour), thuộc họ Bách bộ (Stemonaceae), trong dân gian được gọi tên khác là Dây ba mươi, được biết đến là một dược liệu có tác dụng trong điều trị bệnh ho.
Tìm hiểu về Bách bộ dược liệu
Bách bộ là gì, đặc điểm nhận biết
Dược liệu thuộc loại cây dây leo sống nhiều năm, có thể dài tới 5 – 6m. Rễ Bách bộ có củ nhiều. Lá cây mọc đối hoặc so le nhau, phiến lá có hình tim, gân lá hình cung, có nhiều gân nhỏ chạy ngang. Bách bộ dược liệu có hoa mọc ở kẽ lá màu vàng lục, mặt trong đỏ tía, có mùi hôi.
Thành phần hóa học
Thành phần hóa học chính trong Bách bộ là các Alcaloid (Tuberstemonin stemonin, stemonidin) và carbohydrate
Phân bố
Bách bộ dược liệu là cây mọc hoang nhiều ở vùng núi nước ta.
Thu hái và chế biến Dược liệu Bách bộ
Thu hái:
Rễ củ (Radix Stemonae tuberosae), rễ Bách bộ thường cong queo, dài từ 5 – 25cm, đường kính khoảng 0.5 – 1.5cm, đầu trên phình to và thuôn dần xuống dưới.
Chế biến:
Dược liệu được thu hái vào cuối mùa thu hoặc đầu mùa xuân. Sau khi lấy rễ củ, sơ chế bằng các loại bỏ đất cát và rễ con, nhúng qua nước sôi rồi đem phơi hoặc sấy nhẹ cho khô.
Bách bộ có tác dụng gì?
Tính – vị, quy kinh
- Tính, vị: Bách bộ có vị ngọt, đắng, tính hơi ấm
- Quy kinh: Quy vào kinh Phế
Tác dụng của Bách bộ dược liệu theo Y học cổ truyền
- Các thành phần hóa học có tính kháng khuẩn cùng việc quy vào kinh Phế giúp tạo nên tác dụng ôn phế, nhuận phế, chỉ ho, sát trùng, dùng để chữa ho, ho lâu ngày, ho gà, ho lao, viêm phế quản mạn tính của Bách bộ dược liệu. (Theo tài liệu Cây thuốc Việt Nam và những bài thuốc thường dùng tập IV – tác giả PGS.TS Nguyễn Viết Thân)
- Theo tài liệu Trung Dược Học, Bách bộ có tác dụng diệt một số loài ký sinh trùng: chấy rận, bọ chét, muỗi…Ngoài ra, các thành phần dưỡng chất trong Bách bộ có tác dụng kháng khuẩn tốt
Tác dụng của Bách bộ theo Y học hiện đại
- Tác dụng lên hệ hô hấp: Dùng thuốc sắc Bách bộ giúp làm giảm hưng phấn ở cơ quan hô hấp của động vật thí nghiệm, từ đó ức chế phản xạ ho. Đây là cơ chế giúp giảm ho. Bên cạnh đó, Bách bộ còn có tác dụng như Amionophylline, giúp giãn cơ và thông khí.
- Điều trị giun và diệt côn trùng: Trong tài liệu Tài Nguyên Cây Thuốc Việt Nam, một số thí nghiệm ngâm giun trong dung dịch Stemonin 0.15% cho thấy giun bị tê liệt sau khoảng 15 phút. Nếu tiêm dung dịch này liều 3mg vào ếch thí nghiệm khoảng 25g, ếch sẽ bị tê liệt và có thể phục hồi sau 12 tiếng. Dịch chiết Bách bộ dược liệu trong rượu khi phun lên rận khiến chúng chết sau 1 phút.
- Tác dụng kháng khuẩn: Các thành phần hóa học có trong bách bộ có tác dụng tiêu diệt và làm sạch vi khuẩn ở ruột già. Đồng thời, chúng còn giúp kháng vi khuẩn bệnh phó thương hàn và lỵ.
Các dùng, liều lượng sử dụng Bách bộ
- Dùng củ Bách bộ chữa ho bằng cách sắc nước, làm cao hoặc bột, uống mỗi ngày 8 – 15g
- Để tẩy giun, người bệnh dùng 7 – 10g Bách bộ dược liệu dưới dạng thuốc sắc, uống trong 5 ngày
- Củ bách bộ dùng để rửa ngoài hoặc nấu cao bôi ghẻ lở.
Lưu ý khi sử dụng Bách bộ dược liệu
- Theo tài liệu Trung Dược Học: Không dùng Bách bộ với người tỳ hư, tiêu chảy.
- Theo tài liệu Lâm sàng thường dụng trung Dược thủ sách: vị dược liệu này dễ gây tổn thương với kinh Vị vì có tính hoạt trường, do đó không dùng với người Tỳ hư, tiêu chảy.
Các bài thuốc trị bệnh với Bách bộ
Bài thuốc 1: Chữa ho gà
Chuẩn bị:
- Bách bộ 250g
- Rễ chanh 250g
- Gừng 50g
- Lá mơ tam thể 150g
- Cam thảo dây 150g
- Cỏ nhọ nồi 250g
- Cỏ mần trầu 250g
- Rau má 250g
- Trần bì 100g
- Đường kính 1500g
Cách làm:
- Cho bài thuốc sắc cùng 6l nước tới khi còn khoảng 1 lít
- Người lớn mỗi ngày uống 2 – 3 lần
- Trẻ em 6 tháng đến 1 tuổi thì mỗi lần uống 2 thìa con
- Trẻ em 1 tuổi đến 2 tuổi uống 4 thìa
- Trẻ em 2 tuổi đến 4 tuổi uống 6 thìa
- Trẻ em 4 tuổi đến 7 tuổi uống 7 thìa
Bài thuốc 2: Chữa ho gà
Chuẩn bị:
- Bách bộ 16g
- Vỏ rễ dâu 12g
- Thiên môn 16g
- Sa sâm 12g
- Mạch môn 12g
Cách làm:
- Sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang
Bài thuốc 3: Chữa viêm phổi ở trẻ em
Chuẩn bị:
- Bách bộ 6g
- Tử tô 6g
- Tang bạch bì 6g
- Trần bì 6g
- Kim ngân hoa 16g
- Bồ công anh 16g
- Cỏ nhọ nồi 12g
Cách làm:
- Sắc uống mỗi ngày 1 thang
Bài thuốc 4: Chữa ho nhiều, ho lâu ngày
Chuẩn bị:
- Bách bộ
- Mơ muối
- Thiên môn
- Mạch môn
- Tang bạch bì
- Liều lượng các vị dược liệu như nhau
Cách làm:
- Tán nhỏ các vị dược liệu, sau đó trộn với mật ong và nước gừng rồi vo viên khoảng 2g
- Mỗi lần dùng 1 viên ngậm và nuốt dần, mỗi ngày 3 – 4 viên
Thông tin về Bách bộ dược liệu trong bài viết có tính chất tham khảo. Để đảm bảo hiệu quả điều trị, người bệnh nên tham khảo thêm ý kiến các thầy thuốc và đánh giá đúng tình trạng bệnh của mình, tránh gây ra một số tác dụng không mong muốn.
—————–
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH BÁCH THẢO DƯỢC
Địa chỉ nhà máy: Lô Q-6, Khu Công Nghiệp Tràng Duệ, Thuộc Khu Kinh Tế Đình Vũ – Cát Hải, Xã An Hoà, Huyện An Dương , TP.Hải Phòng, Việt Nam.
Văn phòng đại diện: LK16-12 Khu đô thị mới An Hưng, P.La Khê, Q.Hà Đông, TP.Hà Nội.
Hotline: 0858 387 350 – 0977 998 733.
Kết nối với chúng tôi tại đây:
Fanpage: Nhà máy GMP Bách Thảo Dược
Website: Bachthaoduocgmp.vn
Youtube: Nhà máy sản xuất Bách Thảo Dược GMP
