Ngoài được biết đến là một cây cảnh, Thiên môn đông còn được sử dụng nhiều trong các bài thuốc chữa ho, bệnh lý đường hô hấp rất tốt. Không chỉ thế, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra Thiên môn đông còn có nhiều công dụng bồi bổ sức khỏe, ngăn ngừa sạm da,…
Tìm hiểu về Thiên môn đông
Đặc điểm nhận biết
Thiên môn đông (Asparagus cochinchinensis (Lour.) Merr.,), thuộc họ Thiên môn đông (Asparagaceae), được gọi với tên khác là Thiên môn, Thiên đông, Tóc tiên leo.
Thiên môn đông thuộc loại cây bụi leo, sống lâu năm, thường dài khoảng 1 – 2m. Rễ củ mọc thành chùm. Cành Thiên môn biến đổi thành lá hình lưỡi liềm, có mặt cắt 3 góc, đầu nhọn gọi là diệp chi. Lá tiêu giảm thành vẩy nhỏ. Hoa màu trắng, quả mọng có hình cầu.
Bộ phận dùng
Bộ phận được sử dụng làm dược liệu của Thiên môn đông là rễ củ. Chỉ chọn những củ rễ cứng, mịn, chắc, có màu vàng trắng bên ngoài.
Thành phần hóa học
Thành phần hóa học quyết định tác dụng của Thiên môn đông gồm:
- Saponin Steroid
- Phytosterol
- Polysaccarid
- Acid amin (asparagin)…
Thiên môn đông phân bố ở đâu?
Là loài thực vật mọc hoang nhiều ở các tỉnh miền Trung và một số khu vực đảo như: Côn Đảo, đảo Phú Quốc…Hiện nay, Thiên môn đông được trồng ở nhiều địa phương vừa để làm cảnh, vừa sử dụng làm thuốc chữa bệnh.
Thu hái và chế biến Thiên môn đông
Thu hái
Rễ củ Thiên môn đông có chất lượng tốt nhất khi thu hoạch sau khi đã đủ 2 năm tuổi và vào khoảng tháng 10 – 12 hàng năm.
Chế biến
Quy trình chế biến dược liệu quyết định nhiều đến chất lượng và công dụng của dược liệu Thiên môn đông. Có thể chế biến dược liệu theo 2 cách:
Cách 1:
- Sau khi đào lấy rễ, cạo bỏ các rễ con và rửa sạch
- Tẩm nước cho mềm, đồ chín, bóc vỏ rút lấy lõi, sau đó thải nhỏ, đem phơi hoặc sấy khô.
Cách 2:
- Cạo bỏ lớp vỏ ngoài, đồ chín, rút lõi và phơi cho khô
- Tẩm dược liệu đã khô với rượu qua 1 đêm, tiếp tục đồ và phơi khô hoàn toàn.
Bảo quản
Dược liệu sau khi thu hái và chế biến cần được bảo quản nơi khô ráo, độ ẩm thấp tránh ẩm mốc và giảm chất lượng.
Tác dụng của Thiên môn đông
Tính – vị, quy kinh
- Theo tài liệu Cây thuốc và những bài thuốc Việt Nam, Dược liệu Thiên môn đông có vị ngọt, đắng, tính hàn và quy vào kinh Phế, Thận
- Theo ghi chép của Bản kinh, Thiên môn đông dược liệu có vị đắng, tính bình.
Tác dụng theo Y học cổ truyền
Dược liệu thiên môn đông có tác dụng dưỡng âm nhuận táo, thanh phế sinh tân, thường dùng làm thuốc bổ, chữa ho gà, ho có đờm, thổ huyết, chữa táo bón, đại tiện khó khăn…
Tác dụng theo Y học hiện đại
Một số nghiên cứu khoa học đã ghi nhận kết quả về tác dụng của dược liệu này như:
- Tác dụng ức chế khối u: Ở chuột thí nghiệm bị viêm hạt hạch bạch huyết cấp và mãn tính, hoạt chất trong Thiên môn đông có khả năng gây ức chế tế bào bạch cầu, từ đó ức chế sự hình thành khối u.
- Tác dụng kháng khuẩn: Sử dụng nước sắc dược liệu lên động vật thí nghiệm cho thấy tác dụng ức chế phế cầu, trực khuẩn bạch cầu, tụ cầu vàng,…Đồng thời dược liệu còn diệt ấu trùng của ruồi, muỗi.
- Nước sắc thiên môn có tác dụng giảm ho, cường tráng, lợi tiểu.
Bài thuốc chữa bệnh với Thiên môn đông
Bài thuốc 1: Chữa hen phế quản – hen khó thở, thở khò khè
Chuẩn bị:
- Thiên môn 16g
- Tang bạch bì 12g
- Tô tử 12g
- Rễ chanh (sao rượu) 8g
- Bình vôi 8g
- Củ chóc (chế gừng) 12g
- Cam thảo 8g
- Trầm hương 10g
Cách làm: Sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang
Bài thuốc 2: Chữa ho cho phụ nữ sau sinh
Chuẩn bị:
- Thiên môn đông 16g
- É rừng 20g
- Rễ cối xay 10g
- Cam thảo dây 8g
- Tang bạch bì 12g
Cách làm: Sắc nước uống mỗi ngày 1 thang
Bài thuốc 3: Chữa ho, ho có đờm
Chuẩn bị: Thiên môn, Mạch môn, Ngũ vị tử
Cách làm:
- Sắc các vị thuốc thành cao đặc, thêm mật ong khi sử dụng
- Ngày uống 4 – 5g cao
Trên đây là một số thông tin về dược liệu Thiên môn đông cùng các bài thuốc chữa ho phổ biến từ dược liệu này. Bài viết được tổng hợp và mang tính chất tham khảo. Người bệnh nên hỏi thêm ý kiến thầy thuốc, bác sĩ và đảm bảo lựa chọn đúng dược liệu phù hợp với mục đích sử dụng.
—————–
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH BÁCH THẢO DƯỢC
Địa chỉ nhà máy: Lô Q-6, Khu Công Nghiệp Tràng Duệ, Thuộc Khu Kinh Tế Đình Vũ – Cát Hải, Xã An Hoà, Huyện An Dương , TP.Hải Phòng, Việt Nam.
Văn phòng đại diện: LK16-12 Khu đô thị mới An Hưng, P.La Khê, Q.Hà Đông, TP.Hà Nội.
Hotline: 0858 387 350 – 0977 998 733.
Kết nối với chúng tôi tại đây:
Fanpage: Nhà máy GMP Bách Thảo Dược
Website: Bachthaoduocgmp.vn
Youtube: Nhà máy sản xuất Bách Thảo Dược GMP
